Ordinals 101: Các bước bắt đầu với Bitcoin NFT

Bitcoin NFT không chỉ là trend, đó còn là một cơ hội đầu tư mang tính chất dài hạn. Đừng bỏ lỡ nếu bạn đang tìm kiếm cơ hội kiếm tiền từ NFT.

Mọi thứ cần bắt đầu từ cơ bản. Trong bài này, Xóm NFT sẽ hướng dẫn bạn cách tạo ví, nhận, mua và mint NFT Bitcoin Oridnals.

Giải thích về Bitcoin NFT

Trước tiên, bạn cần biết Bitcoin NFT là gì, hãy lướt lại bài viết mà Xóm đã xuất bản cách đây ít lâu: Ordinals mang NFT đến với Bitcoin » Dareplay Blog

Nếu bạn ngại chuyển link, sau đây là tóm lược về Bitcoin NFT trong vài dòng.

Định nghĩa: Bitcoin NFT là NFT được tạo ra trên mạng Bitcoin thông qua giao thức của Ordinals (dù người sáng lập ra Ordinals gọi đó là Inscription thay vì NFT).

Giao thức này sẽ lưu trữ dữ liệu 1 NFT vào mỗi satoshi. Dựa theo lý thuyết thứ tự, mỗi satoshi được theo dõi và đánh số thứ tự, ở đây là UTXO cho một Satoshi cụ thể.

UTXO (Unspent Transaction Output) là tập hợp chứa các satoshi với một số giá trị cụ thể của satoshi (giá trị đầu ra). Thông thường (nhưng không phải luôn luôn) inscription sẽ được ghi trên satoshi đầu tiên trong UTXO.

Kể từ khi ra mắt, số lượng inscriptions trên Ordinals liên tục phá đỉnh, các NFT trên Ordinals cũng có giá bán cao ngất ngưởng, điển hình là 1 punk Bitcoin gần đây đã được bán với giá 9.5 $BTC ~ $214.000.

Tính đến thời điểm viết bài đã có hơn 200k NFT được mint trên Bitcoin network.

Sự khác biệt giữa NFT trên Ethereum và Bitcoin là dữ liệu hình ảnh cho NFT ethereum được lưu trữ trên IPFS (ngoài chuỗi), trong khi đối với bitcoin, dữ liệu được lưu trữ trên chuỗi. Khi một inscription đã được tạo, cả người tạo và chủ sở hữu đều không thể sửa đổi nó theo bất kỳ cách nào.

Ngoài hình ảnh, bạn còn có thể lưu trữ nhiều dạng tài liệu khác nhau như text, video, audio, app, … Thậm chí Inscription 466 còn chứa hẳn 1 game Inscription 466 (ordinals.com).

Quy định về độ hiếm của Bitcoin NFT

• Common: bất kỳ sat mà không phải là sat đầu tiên của block của nó.
• Uncommon: sat đầu tiên của mỗi block.
• Rare: sat đầu tiên của mỗi giai đoạn điều chỉnh độ khó của Bitcon (Điều chỉnh độ khó bitcoin là một sự kiện xảy ra sau mỗi 2016 khối được khai thác dựa trên độ khó khai thác của độ khó trước đó).
• Epic: sat đầu tiên của mỗi đợt halving epoch.
• Legendary: sat đầu tiên của mỗi chu kỳ.
• Mythic: sat đầu tiên của mỗi genesis block.

Lượng cung lưu hành của Bitcoin NFT

• Common: 1.9 triệu tỷ / total 2.1 triệu tỷ.
• Uncommon: 745855 / total 6929999.
• Rare: 369 / total 3437
• Epic: 3 / total 32
• Legendary: 0/ total 5
• Mythic: 1/1

Cách tạo ví, gửi và nhận Bitcoin NFT

Đến thời điểm hiện tại có 3 lựa chọn ví hàng đầu cho anh em muốn tham gia vào Bitcoin NFT là Sparrow wallet (chính chủ), Xverse và Ordinals wallet.

I. Sparrow wallet

Sparrow wallet là ví chính chủ từ Ordinals nên anh em có thể yên tâm sử dụng, tuy nhiên cách dùng và thiết lập khá phức tạp so với 2 loại ví còn lại.

Để bắt đầu, tải ví Sparrow wallet tại Download – Sparrow Wallet, chọn phiên bản phù hợp với máy của bạn.

Sau khi cài đặt phần mềm Sparrow, làm theo các bước sau để thiết lập tương thích với Ordinals:

1. Tạo ví

Chọn file -> New wallet -> Đặt tên cho ví là ord.

Tại mục Script Type chọn Taproot (P2TR), sau đó ấn vào New or Imported Software Wallet.

Chọn 12 words và ấn vào Generate New.

Lúc này anh em lưu 12 từ khóa này lại rồi ấn Confirm Backup.

Ấn vào Re-enter the seed phrase rồi điền lại 12 từ khóa đã lưu, sau đó chọn Create Keystore.

Chọn tiếp Import Keystore -> Apply rồi cài password cho ví.

Như vậy anh em đã thiết lập xong ví tương thích với Ordinals.

2. Nhận Bitcoin NFT

Để nhận NFT anh em ấn vào tab Receive sẽ thấy địa chỉ ví. Mỗi lần muốn nhận tài sản, bạn nên sử dụng một địa chỉ hoàn toàn mới và không sử dụng lại các địa chỉ cũ.

Lưu ý rằng ví bitcoin khác với một số ví blockchain khác ở chỗ có thể tạo số lượng địa chỉ mới không giới hạn. Bạn có thể tạo địa chỉ mới bằng cách nhấp vào nút Get Next Address. Bạn có thể xem tất cả các địa chỉ của mình trong tab Address của ứng dụng.

Khi đã nhận được NFT, bạn sẽ thấy một giao dịch mới trong tab Transaction của Sparrow, cũng như một UTXO mới trong tab UTXO.

Ban đầu, giao dịch này có thể có trạng thái “Unconfirmed” và bạn sẽ cần đợi nó được khai thác thành một khối bitcoin trước khi nhận được đầy đủ. Để theo dõi trạng thái giao dịch của mình, bạn có thể nhấp chuột phải vào giao dịch đó, chọn Sao chép ID giao dịch rồi dán id giao dịch đó vào mempool.space.

3. Đóng băng UTXO’s

Mỗi Inscription của bạn được lưu trữ trong UTXO, do đó anh em cần hết sức cẩn thận để không vô tình gửi inscription của mình. Khi chuyển BTC sang địa chỉ ví khác rất có thể NFT của bạn đang nằm trong đó.

Một cách để ngăn chặn điều này là đóng băng UTXO. Để thực hiện, hãy chuyển đến tab UTXO, tìm UTXO bạn muốn đóng băng, nhấp chuột phải vào Output và chọn Freeze UTXO. UTXO (Inscription) này hiện không thể chi tiêu được trong Sparrow Wallet cho đến khi bạn giải phóng nó.

4. Gửi NFT bằng Sparrow Wallet

Hãy chú ý rằng không sử dụng ví Sparrow có NFT (inscription) của bạn để thực hiện gửi bitcoin non-inscription. Bạn có thể thiết lập một ví riêng trong Sparrow nếu bạn cần thực hiện các giao dịch bitcoin bình thường và giữ ví NFT của bạn tách biệt ra.

Bạn có thể gửi NFT bằng việc chạy node và phần mềm ord tuy nhiên rất phức tạp. Ở thời điểm hiện tại Ordinals khuyến cáo việc sử dụng ví bằng phần mềm Sparrow chỉ nên dùng làm ví nhận. Đừng gửi bất kỳ satoshi nào từ ví này trừ khi bạn hiểu rõ mình đang làm gì. Bạn có thể rất dễ dàng vô tình mất quyền truy cập vào các inscription của mình nếu vô tình gửi đi.

Cách làm bên dưới có thể giúp bạn gửi NFT đơn giản hơn.

Trước tiên anh em cần hiểu về mô hình UTXO của Bitcoin.

Cách thức hoạt động của Bitcoin về cơ bản khác với nhiều chuỗi khối khác như Ethereum. Trong Ethereum nói chung, bạn có một địa chỉ duy nhất để lưu trữ ETH và bạn không thể phân biệt giữa bất kỳ ETH nào – tất cả chỉ là một giá trị duy nhất của tổng số tiền trong địa chỉ đó. Bitcoin hoạt động rất khác ở chỗ tạo một địa chỉ mới trong ví cho mỗi lần nhận.

Mỗi khi một địa chỉ trong ví của bạn nhận được sats là bạn đang tạo một UTXO mới. Mỗi UTXO có thể được nhìn thấy và quản lý riêng lẻ. Bạn có thể chọn UTXO cụ thể mà bạn muốn gửi và bạn có thể chọn không gửi một số UTXO nhất định. Một số ví Bitcoin không hiển thị mức độ chi tiết này và chúng chỉ hiển thị cho bạn một giá trị tổng hợp duy nhất của tất cả bitcoin trong ví của bạn. Ví Sparrow cho phép bạn kiểm soát UTXO dễ dàng.

Kiểm tra Iscription của bạn trước khi gửi

Như đã đề cập bên trên, các inscription được ghi vào sats và sats được lưu trữ trong UTXO. Trước khi gửi NFT, điều chính bạn sẽ muốn kiểm tra là satoshi nào trong UTXO mà Inscription của bạn được ghi trên đó.

Để làm điều này, bạn vào tab Transaction, copy transaction ID (đã confirm) và dán vào ordinals.com. Ở đó, bạn sẽ tìm thấy metadata của NFT của mình giống như sau:

Có vài yếu tố quan trọng cần kiểm tra ở đây:

• Output indentifier khớp với indentifier của UTXO bạn sẽ gửi.
• Offset của inscription là 0 (điều này có nghĩa là inscription nằm ở vị trí đầu tiên trong UTXO).
• Output value có đủ sats để trả phí giao dịch (bưu phí) để gửi giao dịch. Số tiền chính xác tùy thuộc vào fee rate mà bạn sẽ chọn cho giao dịch.

Nếu tất cả những yếu tố trên là đúng với inscription của bạn, bạn có thể gửi nó bằng phương pháp bên dưới.

Gửi NFT bằng Sparrow wallet

Để gửi NFT, hãy điều hướng đến tab UTXO trên phần mềm Sparrow và tìm UTXO mà bạn đã xác thực trước đó có chứa inscription của bạn.

Nếu trước đây bạn đã đóng băng UXTO, bạn sẽ cần nhấp chuột phải vào và giải phóng nó.

Chọn UTXO bạn muốn gửi và đảm bảo rằng đó là UTXO duy nhất được chọn. Khi thấy UTXO 1/1 trong giao diện, bạn có thể nhấn Send Selected.

Sau đó, bạn sẽ thấy giao diện hiện lên giao dịch. Hãy kiểm tra 2 điều sau đây để đảm bảo an toàn:

• Giao dịch chỉ nên có 1 đầu vào và đây phải là UTXO có nhãn bạn muốn gửi.
• Giao dịch chỉ nên có 1 đầu ra, đó là địa chỉ/nhãn nơi bạn muốn gửi inscription.

Về phí giao dịch, Sparrow thường sẽ đề xuất mức phí hợp lý, nhưng bạn cũng có thể kiểm tra mempool.space để xem mức phí được đề xuất cho việc gửi giao dịch là bao nhiêu.

Khi bạn đã kiểm tra và đảm bảo giao dịch là an toàn, bạn có thể nhấp vào Create transaction.

Kiểm tra lần nữa để đảm bảo giao dịch của bạn là đúng trước khi Sign.

Và sau đó, bạn có cơ hội cuối cùng để kiểm tra mọi thứ trước khi nhấn Broadcast Transaction. Sau khi bạn phát giao dịch, nó sẽ được gửi đến mạng bitcoin và bắt đầu được truyền vào mempool.

Để theo dõi trạng thái giao dịch của mình, bạn có thể sao chép Id giao dịch (Txid) và dán vào mempool.space. Khi giao dịch đã được xác nhận, bạn có thể kiểm tra trên ordinals.com để xác thực rằng nó đã chuyển đến vị trí và địa chỉ đầu ra mới.

II. Xverse

Xverse là một ví bitcoin đơn giản và có extension trên trình duyệt cũng như app mobile. Anh em có thể cài đặt tại đây.

Việc cài đặt và sử dụng ví Xverse đơn giản tương tự như các ví web3 phổ biến ở các blockchain khác.

Để nhận NFT, anh em truy cập vào tab thứ 2 dưới cùng và ấn Receive, lưu ý không dùng địa chỉ BTC trên cùng nhé.

Hiện tại Xóm chưa thấy chức năng gửi NFT từ Xverse giống, có thể do không có chức năng tracking UTXO như ví Sparrow.

III. Ordinals Wallet

Ordinals wallet cho phép người dùng tạo ví Bitcoin ngay trên giao diện trang web (không phải extension). Các chức năng và thao tác trên website của ordinal wallet đều dễ sử dụng và thân thiện tương tự như các chợ NFT trên Ethereum.

Để tạo ví Ordinals wallet, chỉ cần truy cập https://ordinalswallet.com/ và ấn tạo ví mới. Anh em có thể sử dụng các chức năng gửi, giao dịch NFT trên chính giao diện của ordinals wallet rất đơn giản.

Tương tự như Xverse, hiện tại người dùng chỉ có thể gửi / nhận BTC và nhận NFT chứ chưa thể gửi NFT được. Như vậy, trong 3 ví Bitcoin thì chỉ có duy nhất Sparrow hỗ trợ gửi NFT đến địa chỉ ví khác. Anh em có thể dùng chung Key Phrase của 3 ví này được nhé.

Gần đây, Ordinals wallet cũng mới airdrop 1563 NFT Pixel Pepes cho người dùng có transaction trước block 777888. Hiện giá sàn đang ở mức 0.06 BTC ~ $1400. Check trên chợ của Ordinal Wallet.

Làm thế nào để mint Bitcoin NFT?

Anh em có 2 cách sau đây để mint Bitcoin NFT:

Cách 1: Chạy node và tự tạo Ordinal

Cách 1 chỉ dành cho những người dùng nâng cao, nếu đã biết chạy node thì anh em cũng sẽ biết tạo Ordinals nên Xóm sẽ không nhắc đến trong khuôn khổ bài viết này.

Cách 2: Sử dụng các dịch vụ thứ 3

1. Gamma.io

Anh em truy cập trang web của Gamma và kết nối ví Xverse.

Để tạo NFT trên Bitcoin, anh em ấn vào Ordinals -> Create Inscriptions và upload file lên để tạo NFT.

Các file type hỗ trợ gồm có:

IMAGE: .webp .jpeg .svg .gif

AUDIO: .mp3 .wav

VIDEO: .mp4 .mov

TEXT: .txt .pdf .md

DATA: .csv .sql

CODE: .html .css .js .py .java

Sau đó, chọn mức phí mong muốn (Normal, Higher, or Custom) và nhập địa chỉ người nhận. Lưu ý: với người dùng ví Xverse, đây không phải là địa chỉ BTC trong ứng dụng Xverse của bạn (xem lại mục II. Xverse bên trên).

Anh em lưu ý mức phí trung bình sẽ là khoảng 50,000 sats ~₿0.0005 ~ $13. Hãy chuẩn bị sẵn BTC trong ví để làm phí mint, càng chuẩn bị nhiều thì tốc độ mint sẽ càng nhanh.

Việc mint inscription của bạn có thể mất hàng giờ, hoặc thậm chí vài ngày để hoàn thành tùy thuộc vào phí giao dịch của bạn và nhu cầu sử dụng mạng tại thời điểm đó. Gamma sẽ cung cấp một trang chờ nơi bạn có thể kiểm tra trạng thái và chi tiết giao dịch.

Sau khi giao dịch mint của bạn hoàn tất, bạn sẽ có thể xem lại giao dịch đó trên Gamma hoặc trong ví Xverse của mình.

Sau khi mint, bạn có thể thử bán trên https://gamma.io/ordinals/new-collection.

2. OrdinalsBot

Tương tự như Gamma, OrdinalsBot (bản beta) cho phép người dùng upload file và mint NFT, giao diện của OrdinalsBot khá đơn giản và dễ dùng.

Để sử dụng, bạn cần chọn file ảnh hoặc tài liệu bất kỳ để tạo NFT, sau đó cung cấp địa chỉ ví NFT của mình (không phải ví Bitcoin), cùng với số lượng Bitcoin (BTC) bạn cần thanh toán cho việc đăng ký và các khoản phí dịch vụ.

Sau khi gửi BTC, bạn cần chờ thời gian từ vài giờ đến vài ngày để hoàn tất.

Ngoài ra anh em có thể tham khảo một số các dịch vụ mint ordinals khác tại:

1. https://inscribenow.io
2. https://ordswap.io
3. https://ordimint.com

Cách mua, bán NFT Bitcoin

1. OTC

Hãy truy cập vào Discord của Ordinal tại https://discord.com/invite/ordinals và tìm mua OTC tại channel #inscription-trading.

Với anh em sử dụng ví ordinals wallet có thể vào Discord: https://discord.gg/ordinalswallet tìm kiếm các giao dịch OTC trong channel #want-to-sell

Hãy cẩn thận vì giao dịch OTC trên Discord có thể không đảm bảo an toàn và có nguy cơ lừa đảo.

2. NFT Marketplace

Anh em có thể tham khảo một số chợ giao dịch NFT sau:

1. https://ordinals.market
2. https://gamma.io
3. https://ordswap.io
4. https://ordina.ls
5. https://scarce.city (chợ đấu giá)
6. https://app.bitcoll.org (Automated NFT)
7. https://ordinalswallet.com (chính là ví Ordinals wallet)

Kết luận

Sẽ rất thú vị để xem Bitcoin NFT nhận được bao nhiêu sức hút từ đây. Đối với những người theo chủ nghĩa thuần túy NFT, tính lâu dài và khả năng onchain của các satoshi rất hấp dẫn, nhưng vẫn còn phải xem hệ sinh thái sẽ hình thành như thế nào trong tương lai.

Rất có thể Bitcoin sẽ trở thành một tùy chọn lưu trữ trực tuyến hàng đầu, nhưng chúng ta sẽ phải chờ xem những diễn biến tiếp theo mà lộ trình đó mang lại!

Theo dõi các cộng đồng để tìm hiểu thêm về Bitcoin NFT nếu bạn muốn skin in the game:

1. Ordinals https://discord.gg/ordinals
2. Bitcoin Punks https://discord.gg/CrKwSPjsha
3. Stacks https://stacks.chat